بلاگ مقالات

پیشرفت علمی‌ریشه در دانش و به اشتراک گذاری داده دارد. جای تعجب نیست که در سال‌های اخیر، موفقیت پروژه‌های تحقیقاتی نه فقط بر اساس انوع مقالات منتشر شده آن‌ها سنجیده می شود، بلکه با داده‌هایی که در دسترس جامعه وسیع‌تر علمی قرار داده‌اند نیز تعیین می‌گردد. بسیاری از مجلات بر ناکارآمدی تحقیقات منتشر شده و انواع مقالات فاقد داده‌های پشتیبان صحه گذاشته و آنان را ملزم به ارائه داده‌هایی کرده‌اند که متن مکتوب تحقیقاتشان را از نظر علمی پشتیبانی نماید.

مزایای اشتراک گذاری داده‌ها بسیار زیاد است از جمله این‌که یافته‌های پژوهش را می‌توان از طریق تکرار آزمایش‌های مطالعه بازسازی کرده و یا فرضیه جدیدی از بطن همان مجموعه داده بیرون کشید. اگر چه بیشتر پژوهشگران با این مسئله موافقند که به اشتراک گذاری داده های مقاله ایده‌آل مراجع علمی‌ است، ولی شک و تردید زیادی در مورد قرار دادن داده‌ها در اختیار عموم در در میان جوامع علمی موج می‌زند. بر اساس بررسی گسترده‌ای که وایلی [Wiley] انجام داده، برخی از دلایل اساسی تردید محققان در به اشتراک گذاری داده‌های خام عبارتند از:
•   مالکیت معنوی / مسائل رازداری
•   حامی‌مالی / نهاد نیازی جهت به اشتراک گذاری داده‌ها نمی بیند
•   ترس از انتشار آن‌ها پیش از زمان انتشار توسط محقق
•   ترس از سوء تعبیر یا سوء استفاده
•   نگرانی‌های اخلاقی
•   ترس از عدم کسب استناد / اعتبار مناسب
•   عدم آگاهی از محل مناسب جهت به اشتراک گذاری داده

بسیاری از محققان با وجود این مسائل، باز داده‌ها را به اشتراک می‌گذارند. در حالی که مطالعات زیادی روی دلایل تردید محققان دربه اشتراک گذاشتن داده‌های انواع مقالات و حتی پایان نامه های دانشجویی کار کرده‌اند، شیوه‌های به اشتراک گذاری داده‌ها، این‌که چگونه می‌توان داده‌ها را به اشتراک گذاشت و انگیزه به اشتراک گذاری داده هرگز عمیقاً مورد پژوهش واقع نشده است. به تازگی، تبادل دانش (KE) [Knowledge Exchange]، که نوعی همکاری بین سازمان‌های مختلف از کشور‌های گوناگون اروپایی مانند دانمارک (DEFF)، فنلاند (CSC)، آلمان (DFG)، هلند (SRUF) و انگلستان (JISC) است، مطالعه‌ای تحت عنوان «کاشت بذر: مشوق‌ها و انگیزه‌های به اشتراک گذاری داده‌های پژوهش» منتشر نمود که چشم‌انداز بین‌المللی خوبی در مورد مسائل مربوط به مدیریت داده‌های تحقیق و به اشتراک گذاری آن‌ها پیش چشم مخاطبین قرار می‌دهد. این گزارش تلاش برای کشف دلایل تصمیم محققان برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات خود را. KE با گروه‌های تحقیقاتی و محققان در رشته‌های مختلف مصاحبه کرده و متوجه شد که انگیزه‌های به اشتراک گذاری داده‌ها را می‌توان به چهار حوزه اصلی تقسیم کرد:

1.   برای برخی، به اشتراک گذاری داده بخشی ضروری از فرایند پژوهش است، به عنوان مثال زمانی که پروژه مستلزم همکاری بین رشته‌ها، موسسات و شرکت‌های تجاری است؛
2.   در برخی موارد اشتراک گذاری داده‌ها می‌تواند برای محققان با منافع شغلی مستقیم همراه باشد، مانند بیشتر دیده شدن در محیط کار یا محیط علمی که احتمالاً به استنادات بیشتر، توسعه همکاری‌های جدید و تبادل اطلاعات متقابل منجر شود که به نوبه خود منجر به افزایش تعداد حجم کار و یا تایید همکاران می‌گردد؛
3.   گاهی اوقات، به اشتراک گذاری در واقع تنها راه همکاری درون گروهی در یک گروه تحقیقی یا یک رشته خاص به حساب می‌آید. و
4.   در برخی از موارد، تأمین‌کنندگان مالی یا ناشران محققان را ملزم به به اشتراک گذاری داده‌ها کرده و (در حالت ایده آل) برای پشتیبانی از داده‌های آنان زیر ساخت‌ها و خدمات داده در اختیارشان قرار می‌دهند.

این مطالعه همچنین بر این نکته اشاره دارد که وقتی محققان در مورد «به اشتراک گذاری داده‌ها صحبت می‌کنند»، اشاره آنان به انواع روش‌های مختلفی است که طی آن داده‌های پژوهش مربوط به پایان نامه یا رساله دکترا با محققان دیگر به اشتراک گذاشته می‌شود، مانند به اشتراک گذاری از طریق مدیریت خصوصی؛ به اشتراک گذاری از طریق تشریک مساعی؛ تبادل با همکار علمی؛ به اشتراک گذاری برای شفافیت دولتی؛ به اشتراک گذاری اجتماعی و به اشتراک گذاری عمومی.
گزارش KE برخی توصیه‌های دقیق سیاست گذاری برای تأمین کنندگان مالی تحقیق، فارغ‌التحصیلان، موسسات دانشگاهی، ناشران و مراکز داده ارائه می‌کند که هدف از آن تشویق و حمایت از به اشتراک گذاری داده در میان محققان است. با این حال، از نتیجه تحقیقات چنین بر می‌آید که تأمین کنندگان مالی نقشی فعال در توسعه سیاست‌های به اشتراک گذاری داده بازی می‌کنند زیرا باید اطمینان حاصل کنند که داده‌های مشترک مورد سوء استفاده قرار نخواهد گرفت. این نیز بسیار حیاتی است که تأمین کنندگان مالی و ناشران در اعلام سیاست‌های رسمی به اشتراک گذاری حساسیت داده‌ها را در نظر بگیرند. علاوه بر این، بر عهده تأمین کنندگان مالی است که برای محققانی که داده‌های با کیفیت‌شان را به اشتراک می‌گذارند پاداشی در نظر بگیرند.

ظهور انبوه داده‌های بزرگ موجب گسترش ظرفیت ذخیره و به اشتراک گذاری داده‌ها شده است. بنابراین، به اشتراک گذاری داده گامی ‌مهم در جهت ترویج علم آزاد و ارائه مسیر‌هایی بیشتر برای پیشرفت علمی ‌است. به اشتراک گذاری داده‌ها اساس علم است، بنابراین تغییر در نگرش جمعی به سمت و سوی به اشتراک گذاری داده‌ها به پیشرفت علم سرعت خواهد بخشید.